Bij kiloknallers bloedt iemand

De prijs van vlees in de Nederlandse winkels is (erg) laag. Dan zijn er nog de kiloknallers. Dit legt een hoge prijsdruk op de vleesketen. Dat gaat ten koste van de boeren en van dierenwelzijn.  Hoe de prijs van vlees tot stand komt is gehuld in nevelen. Een tipje van de sluier opgelicht.

Hoe komt nu de prijs van vlees tot stand? Wat krijgt een boer? Dat zal ik hier proberen uit te leggen. Ik beloof geen wetenschappelijke nauwkeurigheid. Ik krijg van de grote slachterijen of de supermarkten natuurlijk geen inzage in hun kosten. Het gaat daarom om de globale getallen.
Als voorbeeld dient gewoon varkensvlees - dus geen ster, scharrel of biologisch vlees, omdat daar de meeste informatie over te krijgen is. Ik gebruik een studie van Wageningen UR  (hier de link) naar de kosten in de varkensketen, in combinatie met mijn eigen kennis en (bescheiden) ervaring. De WUR werkte met de grootschalige, stevig gerationaliseerde ketens; ik bekijk het meer vanuit een kleinschalig perspectief. Daar zijn de be- en verwerkingskosten kosten nu eenmaal hoger.

Te weinig voor een gezonde bedrijfsvoering
Een boer krijgt per kilo “geslacht gewicht” (zeg maar het schone karkas) €1,30 - €1,40 per kilo. Uit betrouwbare bron weet ik dat een varkensboer zo rond de €1,60 nodig heeft voor een gezonde bedrijfsvoering, met ruimte voor investeringen in bijvoorbeeld dierenwelzijn.
Niet alles van het karkas is verkoopbaar naar de consument: ongeveer 70% van het karkas vindt zijn weg naar de winkel. Dat geeft dus een basisprijs voor de consument van €1,85€ - €2,00 per kilo. Er zitten natuurlijk nog wat stappen tussen de boer en de consument, die ook kosten (en marge) hebben. Denk aan de slachterij, vee en vlees-transporteurs, de uitsnijder, de verpakker en natuurlijk de winkel.
Per kilo vlees kost de slachterij + transport samen ongeveer €1,00, de uitsnijderij + verpakker rond de €2,00. Dan heb je de kosten van de winkel nog. Die informatie krijg ik vanzelfsprekend ook niet, maar de genoemde studie komt tot €1,40 per kilo. Kosten, dus zonder marge.

Supermarkten pakken geen marge op vlees
Het algemene beeld is dat supermarkten ook geen marge op vlees  pakken; ze gebruiken vlees om de consument de winkel in te krijgen (‘ traffic te genereren’). De som hierboven resulteert in een totale kostprijs van €6,25 - €6,40 per kilo. Een grootschalige keten zal het goedkoper doen. Laten we zeggen dat daar de totale kostprijs 5,80€ per kilo is.
Welnu, en dan nu de veelbesproken kiloknallers. Ik zag laatst een aanbieding voor rib- of haaskarbonade, toch niet het goedkoopste vlees, voor €3,99 per kilo. Da’s stevig (€1,80) onder de geschatte kostprijs. En kiloknallers zijn vast onderdeel van de aanbiedingen van de supermarkten. Het zijn geen incidentele gebeurtenissen meer. Volgens Wakker Dier zijn er 23 varkensvlees aanbiedingen per week.
Ik heb geen technisch oordeel over de prijspolitiek van winkels. Dat is hun keuze, en er zullen altijd reclames zijn. Verliezen zullen misschien terugverdiend worden door duurdere vleessoorten, zoals de varkenshaasjes. Het kan ook zijn dat verlies op vlees geaccepteerd wordt. Dat is de keuze van de onderneming. Maar stunten met kiloknallers legt wel stevige prijsdruk op de keten. Inkopers zullen blijven drukken op lagere prijzen. Ik zei al dat de boeren voor een gezonde bedrijfsvoering te weinig voor hun varkens krijgen. Zolang er zo zwaar gestunt wordt met de vleesprijs zie ik het niet gebeuren dat er ruimte komt voor een faire prijs voor de boer. Daarnaast maken de stuntprijzen het gat met diervriendelijk vlees, zoals scharrel en biologisch, kunstmatig erg groot. Je kan met diervriendelijk(er) vlees niet opboksen tegen een prijs van €3,99 in het hoofd van de consument.

Een moreel oordeel is iets anders. Morele keuzes over kiloknallers kan eenieder –en elke onderneming – zelf maken. Is het respectvol om te stunten met dieren? Ik vind van niet. Vlees is een ander product dan zeg maar WC papier. Ik heb zelf de overtuiging dat beter dierenwelzijn alleen kan als de boer een faire prijs krijgt. Knallen met vleesprijzen past dus niet; daar is de boer en het dier de dupe van..